Kącik bioetyczny. Pytania i odpowiedzi.

Dzieci w stadium embrionalnym, które „nie rokują dobrze”, są w różny sposób eliminowane. Wiele spośród nich nigdy nie dostanie szansy, by się urodzić.

W dzisiejszym „Kąciku bioetycznym: dla wierzących i ateistów” podsumowujemy poruszone dotąd kwestie etyczne związane z procedurą in vitro.

Zagadnienie 1: Dziecko za wszelką cenę?

Nie istnieje prawo do posiadania dziecka. Dzieci nie mogą stać się czyjąś własnością czy też produktem na zamówienie. Dla wielu osób niepłodność jest zapewne wielkim ciężarem, ale

godność człowieka – także nienarodzonego – nie może być nigdy poświęcona na rzecz chęci posiadania dziecka za wszelką cenę.

Lekarze powinni dążyć do leczenia niepłodności, a nie do zastąpienia naturalnej płodności technologią medyczną, która narusza ludzką godność i prowadzi do wyeliminowania tych dzieci w stadium embrionalnym, które z różnych powodów (medycznych i pozamedycznych) nie zostały wybrane do implantacji lub je zamrożono i przez to często pozbawione są możliwości, by się urodzić.

Zagadnienie 2: Ochrona gamet oraz prokreacji przed manipulacją

Rolą gamet (komórek jajowych i plemników) jest dać życie nowej istocie ludzkiej. Dlatego szczególnie niegodziwy jest handel gametami, gdyż ma on na celu wykorzystanie tych komórek do sztucznego zapłodnienia przy użyciu anonimowego dawcy nasienia lub anonimowej dawczyni komórek jajowych.

Techniki sztucznego zapłodnienia umożliwiają pobranie komórek jajowych od kobiety i plemników od mężczyzny i poddanie ich badaniom laboratoryjnym. Gamety są obecnie wykorzystywane do zapłodnienia pozaustrojowego (także na rzecz pary niespokrewnionej z dawcami) oraz do różnych manipulacji (wybór plemników o określonych cechach). Podobnie

dzieci powstałe w IVF są nieraz selekcjonowane pod kątem płci i cech genetycznych, poddawane eksperymentom, genetycznej diagnostyce preimplantacyjnej itp.

Manipulacje te są sprzeczne z ludzką godnością, ponieważ godzą w podstawowe prawo człowieka do życia i bezpieczeństwa swej osoby.

Zagadnienie 3: „Dzieci chciane”

Wyrażenie „dziecko chciane” pojawiło się po raz pierwszy w trakcie debat na temat aborcji. Odzwierciedla ono współczesny sposób myślenia, według którego można przyznać dziecku status osoby ludzkiej jedynie wtedy, gdy rodzice chcą, aby się urodziło.

Jednakże tym, co czyni dziecko człowiekiem, nie jest decyzja rodziców czy kogokolwiek innego, lecz sam fakt jego człowieczeństwa.

Nawet jeśli rodzice nie planowali poczęcia lub zmienili swoje plany, ich dziecko – czy to na etapie embrionalnym, czy noworodka – pozostaje człowiekiem.

Zagadnienie 4: IVF z selekcją embrionów

Podczas każdej próby zapłodnienia pozaustrojowego zostaje poczętych kilkoro, kilkanaścioro, a nawet ponad dwadzieścioro dzieci. Zwykle do macicy matki przenosi się jedno, dwoje lub troje z nich.

Istnieją dwa etapy selekcji:

Zespół medyczny wybiera te dzieci w stadium embrionalnym, które rozwijają się i dzielą we właściwym tempie, mają jak najmniejszy procent fragmentacji i wydają się być wystarczająco silne, aby przetrwać. Te, które nie mają pożądanych cech, są mrożone lub niszczone.

Następnie, jeśli podczas ciąży rozwija się więcej niż jedno lub dwoje dzieci, sugeruje się matce poddanie się tzw. „aborcji selektywnej” (lub innymi słowy: „redukcji embrionalnej”), czyli uśmierceniu i usunięciu dzieci „nadliczbowych”, aby ograniczyć ryzyko związane z ciążą mnogą.

W Polsce aborcja selektywna jest prawnie zabroniona. Jednak podanie większej liczby dzieci w stadium embrionalnym do macicy kobiety zwiększa prawdopodobieństwo większej liczby implantacji embrionów, a to automatycznie sprawia, że może dojść do aborcji selektywnej w niedalekiej przyszłości, gdyż ciąża mnoga zwykle powoduje zagrożenie zdrowia i życia kobiety.

Korzystanie z metod przekazywania życia poza organizmem kobiety w pewien sposób promuje jakościową selekcję embrionów, co stanowi formę nowej eugeniki.

W zasadzie każde zapłodnienie in vitro związane jest z selekcją dzieci.

Niektóre ze sposobów tej selekcji – jak np. genetyczna diagnostyka preimplantacyjna – są możliwe tylko na drodze IVF.

ks. Paweł Paliga, na podstawie książki „Przewodnik: bioetyka dla młodych”